Historia

Nie od dziś wiadomo, że dzieje gminy Mochowo związane były z dwiema krainami historycznymi, tj. z Ziemią Dobrzyńską (wschodnia Wielkopolska) oraz z księstwem płockim (Mazowsze). Rzeką, która dzieli obecnie gminę na północno-zachodnią i południowo-wschodnią jest Skrwa. To o niej wspominał Jan Długosz charakteryzując w XV wieku Księstwo Polskie.

Gmina Mochowo jest uważana za bardzo atrakcyjną pod względem turystycznym. Posiada ona kilka zabytków architektury sakralnej oraz obiektów świeckich. Na uwagę zasługują m.in.:

Kościół gotycki z XV wieku w Bożewie, który jest przykładem dobrze zachowanej budowli sakralnej. Charakteryzują go przede wszystkim detale stylu gotyckiego, czyli portal ostrołukowy, sterczyny na szczytach oraz oszkarpowanie. Równie ciekawe jest wnętrze świątyni. Na szczególną uwagę zasługują dwa ołtarze, w tym ołtarz główny niedawno odnowiony, który pochodzi z I połowy XVIII wieku  i prezentuje styl późnobarokowy. Wspominając ten kościół nie należy zapominać również o XVIII wiecznej dzwonnicy.

Kościół z 1684 roku  w Mochowie charakteryzujący się oryginalną fasadą  oraz  trzema ołtarzami z XVIII wieku. Wyposażony jest także w konfesjonały i ławki barokowe. Na uwagę zasługują również naczynia i sprzęty liturgiczne np. rokokowa monstrancja z 1790 roku.

Neogotycki monumentalny kościół w Ligowie wzniesiony przez architekta Piusa Dziekońskiego  w latach 1906-1913. Charakteryzuje się dwoma strzelistymi wieżami i sklepieniem krzyżowym. Wnętrze zostało ozdobione malowidłami wybitnego malarza Władysława.

Miejsce pielgrzymkowe w miejscowości Żurawin oraz zespół sakralny złożony z kościoła i kaplicy. Obok Skępego, Obór i Sierpca jest to najważniejsze Sanktuarium Maryjne na tej ziemi. Jest to miejsce, gdzie według historii pustelnik znany jako Żurawek doznał objawienia Najświętszej Panny. Wielką sławą zasłynęło źródełko mające cudowną moc uzdrawiającą. Mieszkańcy wierząc w jego siłę gromadzili się wokół niego licząc na łaski za wstawiennictwem Matki Boskiej. Z czasem zaczęło napływać coraz więcej pielgrzymów.

Godne uwagi są również cmentarze grzebalne, a przede wszystkim cmentarz w Ligowie mieszczący pomnik poległych powstańców styczniowych z 1863 roku. Gmina Mochowo pochwalić może się także dwoma młynami w miejscowości Choczeń oraz Malanowo Stare. Zachowały się one w dość dobrym stanie.

Ziemie gminy Mochowo były zasiedlane od wieków. Potwierdza to fakt, że już w czasach przedpaństwowych w Romatowie odkryto cmentarzysko, a w Grodni w VI-VII wieku powstało pierwsze grodzisko. Niektóre miejscowości gminy jak się okazuje posiadają średniowieczny rodowód starszy od wszelkich zapisów w dokumentach.  O Żółtowie źródła Kościelne wspominają już w 1366 roku. Zaraz potem  mowa była o Bożewie, Mochowie, Ligowie i Zglenicach.

Wracając do czasów współczesnych gmina może się pochwalić przede wszystkim obiektami oświatowymi w Bożewie, Ligowie i Mochowie.

Pisząc o ziemi mochowskiej należy także wspomnieć o rodzie Żółtowskich z Żółtowa, a zwłaszcza o Edwardzie Józefie Benedykcie Żółtowskim (urodzony 18 marca 1775 roku w Mochowie). Był on generałem, patriotą i oczywiście działaczem społecznym. Już jako młodzieniec walczył w powstaniu kościuszkowskim (1797 rok). Następie wstąpił do legionów generała Jana Henryka Dąbrowskiego, w stopniu porucznika artylerii pieszej. Zaraz potem otrzymał awans na pułkownika 3-go pułku piechoty Księstwa Warszawskiego. W 1811 roku mianowany został generałem dywizji. Brał udział w powstaniu listopadowym. Zmarł w 1842 roku w Warszawie i spoczął na Cmentarzu Powązkowskim.  To co charakteryzuje generała Edwarda Żółtowskiego to przede wszystkim jego dobroć i współczucie dla drugiego człowieka.